Alexander Shvartsman (l.) in actie tegen Wouter Sosef tijdens Hoogeveen Open 2023. Foto: Zainal Palmans
Mijn goede
damvriend Ben Provoost (we kennen elkaar al jaren) benaderde me om
een bijdrage voor damplatform Damkunst te leveren. Hij vroeg me om
mijn beste partij uit 2023 te analyseren. Hier ging ik graag op in en
na een tijdje wikken en wegen koos ik ervoor om mijn partij tegen
Peter Van der Stap te bespreken. Dit duel vond plaats in een toernooi
in Baarn in juni 2023, waar ik alle zeven partijen won.
Tegen
Van der Stap kan ik bogen op een goede score. Van de vier partijen
die we tot dat moment hadden gespeeld, hoefde ik slechts een punt af
te staan. Toch verliepen onze onderlinge partijen nooit gemakkelijk
voor mij. Van der Stap is een solide speler, die graag strategisch
speelt en vasthoudt aan zijn uitgestippelde koers. Tactisch is hij
minder sterk en hij rekent ook niet altijd diep genoeg.
Omdat we
vaker de degens hebben gekruist, wist ik dat hij geen speler is die uit
is op het ruilen van schijven – zelfs niet als hij tegen een sterke
tegenstander zit. Van der Stap is dus een prettige speler om
tegenover je te hebben.
Mijn strategie in de partij die ik zal
bespreken was, zoals gewoonlijk, om te proberen ingewikkeld spel op
het bord te krijgen en zo mijn opponent in de problemen te brengen.
Ik probeer dat bijvoorbeeld te doen door de tegenstander veel keuzes
aan te bieden.
Een reden om mijn partij tegen Van der Stap te
analyseren, is dat dit duel zich kenmerkt door het vele rekenwerk.
Typerend voor de partij zijn ook de diverse interessante
psychologische momenten. Soms moet je vijftien à twintig (of dieper)
rekenen en het is ook heel belangrijk om in te schatten wat je
tegenstander gaat spelen. Op al deze momenten zal ik ingaan en
uitleggen wat ik zag en dacht en wat mijn tegenstander wel en niet
heeft berekend.
Het was me een genoegen om deze mooie partij te
analyseren en ik hoop dat je van mijn bevindingen zult genieten.
Deze wedstrijd vond plaats in de 4e ronde. Waarom ik deze opening koos tegen Van der Stap is niet eenvoudig te zeggen. Waarschijnlijk speelde intuïtie een rol, maar een andere reden is meer van praktische aard: ik ken deze opening vrij goed. Aan de beginzetten hoef ik dus niet veel tijd te besteden, zodat ik alle energie kan stoppen in het interessante middenspel dat hierna ontstaat. De andere kant van de medaille is dat ook mijn tegenstander relatief snel kan spelen.
2.31-26 11-16 3.38-32!Wit blijft principieel spelen! Mijn meeste tegenstanders deden zelfs geen 2.31-26 of vervolgden met 3.37-32 enzovoort.
7-11De geforceerde varianten die na 3...18-22 ontstaan, kunnen mij niet echt bekoren.
4.37-31 19-23 5.28x19 14x23 6.31-27 23-28 7.32x23 18x38 8.43x32 10-14 9.41-37De korte vleugelopsluiting (kvo) is een feit. Nu moet zwart een keuze maken.
12-18!?Zwart moet nu al beslissen welke ontwikkeling hij verkiest. De meest gespeelde standaardvariant is
De ontwikkeling waarvoor zwart kiest, is afkomstig van Vadim Virny. Ten tijde van de Sovjet-Unie won hij veel mooie partijen in deze opening.
De opening is voorbij. Op het bord prijkt een principiële stelling. Zwart heeft een economische kvo, zonder schijf op 2. Maar is het ook goed? Veel hangt af van wie de witspeler is! Aan de ene kant hoeft zwart geen schijven meer te ontwikkelen op zijn rechterflank. Aan de andere kant is de positie van zwart zonder schijf op 2 of 7 niet zo flexibel; de formatie 7/12/18, nodig om schijf 27 te ruilen, kan niet meer in stelling worden gebracht.
17.34-30?Na deze passieve zet werkt zwarts plan! Beter was het om schijf 34 op zijn plaats te houden en op de volgende zet naar veld 28 of 29 te gaan.
15-20?!De standaardreactie, maar een paar zetten later begreep ik dat ik al een foutje had gemaakt. Praktisch gezien was het beter om geen belangrijk tempo te verliezen en te vervolgen met
Al deze varianten doen er echter niet zo toe, omdat de kans niet groot was dat wit tot 19.27-22!? zou hebben besloten.
Dit is waarschijnlijk het belangrijkste moment van de partij. Hier investeerde ik veel tijd in het kiezen van een plan. Als je de varianten hebt nagespeeld die ik de komende zetten geef, kun je antwoord geven op de meest gestelde vraag van amateurs aan grootmeesters: "Hoeveel zetten kun je tijdens de partij vooruit rekenen?" Meestal antwoord ik: "Zo'n vijftien à twintig zetten." Aan de hand van deze partij kun je nagaan of mijn antwoord klopt...
24-29!?Na lang rekenen besloot ik tot een zeer riskant plan. Dat deed ik, omdat de stand na de alternatieven te overzichtelijk wordt. Ik speel dus niet altijd de beste zet, maar houd bij mijn keuzes rekening met de capaciteiten van mijn opponent. Ik hoopte dat mijn tegenstander de hoofdvariant niet zou zien en het partijverloop stelt me in het gelijk.
Na een paar minuten denken besluit wit om de voorpost van zwart te ruilen. Om eerlijk te zijn verwachtte ik dit antwoord...
Beide spelers spelen nu een aantal logische zetten.
24.30-25 20-24 25.47-42 4-10 26.41-36 10-15 27.38-33Ik was tevreden met de situatie op het bord. Volgens mij ligt het initiatief bij zwart (wat misschien onjuist is?). Ik heb namelijk vrij spel op de linkerflank en op de andere flank moet wit rekening houden met het idee 17-22 en 24-29 enzovoort. Er moet echter weer een plan gemaakt worden.
14-20!?Zwart probeert zijn tegenstander de controle over het belangrijke veld 34 te ontzeggen.
31.28-22!Eenvoudig en sterk. In een dergelijk speltype moet zwart altijd zijn antwoord klaar hebben op deze standaardaanval. En dat had ik...
15-20!Na een geforceerde variant is de situatie compleet gewijzigd. Op het bord staat nu een 9x9-positie. De witte voorpost op 22 is voldoende beschermd, dus echt voordeel heeft zwart niet. Maar wel wit moet nog een aantal goede zetten doen...
37.45-40 9-14 38.40-34Tot nu toe was er geen vuiltje aan de lucht voor de witspeler.
41.33-29?Dit is de eerste, maar niet de laatste fout van Van der Stap.
Een goede ruil! Eenvoudig en sterk. Ik ruik nu bloed en begin met hernieuwde energie te spelen. Het stuk op 29 hindert het witte spel en zwart probeert deze zwakte maximaal uit te buiten.
43.38-32 12-18 44.42-38 16-21! 45.38-33 18-23! 46.29x18 13x22Natuurlijk is deze 7x7-stand nog steeds remise, maar dankzij het tempovoordeel (+8) oefent zwart een zekere druk uit op de tegenstander.
47.34-29?Veel beter dan de partijzet of 47.47-42 is 33-29. Nu wordt de situatie gevaarlijk voor wit.
De tijd voor concrete berekeningen is nu aangebroken voor zwart. Hier moet ik een paar alternatieven beoordelen.
19-24Beide spelers sturen aan op een botsing, wat gevaarlijk kan zijn voor wit. Maar... zwart moet zetten.
22-27 55.33-29?Een fout die beslissend had kunnen zijn.
Een grote fout.
Na een paar offers resteert een 5x2-eindspel. De zwarte stukken staan erg ongemakkelijk - allemaal in het centrum. Tijdens de partij had ik het gevoel dat zwart niet meer kan winnen en sterke damprogramma's bevestigen dat gevoel na afloop. Maar... Ik probeer nog steeds problemen te vinden voor de tegenstander...
24-30 61.13-9 30-35 62.9-4 35-40Nu volgt het beslissende moment in dit 4x2-eindspel.
64.31-18?Wit heeft een belangrijk tempo verloren en is nu kansloos, omdat hij geen enkele zwarte schijf succesvol kan aanvallen.
65.18-13 44-49 66.13-30Andere aanvallen worden als volgt afgeslagen:
Onderweg naar dam bieden zwarts schijven steun aan elkaar...
67.30-19 32-38 68.19-23Wit geeft het op.